රැහැයියෝ

රැහැයියන් දකින්න අපහසු වුවද, උන්ගේ ගීත අසා නොසිටීම අසීරු කාර්යයකි. කුඩා කල සිට මා මුන්ගේ ගීත අසන්නේ ලොකු ආසාවකින්. උන් හැමදෙන එකවර නිහඩ වන්නේ කෙසේ ද යන්න මට තවම පුදුමයක ට හේතුවකි. ඔබ දන්නව ද එසේ නවතින හැටි? උන් එකවර නිහඩ වූවිට ඇතිවන මොහොත අපූරුයි. දහස් දෙනෙක් එකවර එකඟව හඩ නතර කරන්න උන් අතර යම් බසක් ඇත්ද? කියන ගීතයේ යම් සැකසුමක් තිබේ ද?

මේ කෘමී විශේෂය ලොව පුරාම පැතිරී ඇත. අප රටේ නැති තැනක් සොයා ගත නොහැක. නමුත් උන්ගේ ගිතය ට ඔබ සැබැවින්ම අසා තිබේ ද? උන්ගේ හඩ වෙනස් වන බව තේරේවි. තැනින් තැනට. මොහොතින් මොහොතට.

රැහැයියාට ඉංගිරිසියෙන් කියන්නෙ "ක්‍රිකට්" (cricket) කියලයි. විශේෂ 900කට වඩා සිටින මොවුන්ගේ ගීත විශේෂයෙන් විශේෂය ට වෙනස් වෙ. උන් බොහෝ අතින් තණකොළ පෙත්තට සමානයි. උන්ට සෑහෙන්න දුර/උඩ පනින්න පිලිවනි ( අඩි තුනක් පමණ).

උන් ගැන බොහෝ කට කතා සහ විස්වාස ගෙතී තිබෙන්නේ, උන්ගේ හඩ නිසයි. ගෙදරින් පිටවන විට උන් නිහඩ වූවොත් ඒ ගමණ අසුබ බව සමහරුනගේ විස්වාසයයි. උන්ව ගෙදරක ඇතුලට විත් ශබ්ද කිරීම වාසනාවන්ත බව සමහරු සිතයි. චීනයේ හා ජපානයේ උන් කුඩා කූඩුවල දාගෙන ගෙවල් ඇතුලේ ඇතිකල බව සඳහන් වේ. ගෙදරට අමුත්තන් පැමිනිවිට අමනාප නොවී පිටවී යන බවට මතයක් තිබින. උන්ගේ වාදනය ඉතා මිහිරි ලෙස සලකන අය, ගෙවල ඇති කලහ.

රැහැයියන් සබ්ද නගන්නේ උන්ගෙ කටින් නොව. පියාපත් වලිනි. එනිසා එය ගායනයක් නොව වාදනයකි! අනෙක මේ වාදනය කරනුයේ පරිමි සතුන් පමණි. උන්ගේ පියාපත් මේ සඳහා විසෙසුව සැකසි ඇත. එනිසා පියාසර කරන්නට බොහෝ රැහැයියන් විසේසනයනට නොහැකිය. වමත පිහිටි පෙර පියාපත යට දාර ඇත. මෙය අංශක 45 පමණ ඔසවා, දකුණු පියාපතේ පිටුපස ඉහල පියාපත සමග එකිනෙක ගාවයි. මෙම දකුණු පියාපත ගොරෝසුය. මෙය ක්‍රමය, හිස කෙස් පිහිරන පනාවක් නිය පොත්තෙන් සූරනවා මෙනි. මෙම ක්‍රමයට "ස්ට්‍රිඩියුලේෂන්" ( stridulation) යැයි කියනු ලැබේ.

මේ වාදනයට හේතුව, පරිමි සතකු, ගැහැනු සතකු ලඟට ගෙන්වා ගැනීමයි. අපේ සමහර අයත් ඕක කරනව - හින්දු චිත්‍රපට වල බොහෝ විට වෙන වැඩක්. මේ වාදනය හතර විදියකට වන බව සඳහන් වේ.
1. වැඩිම ශබ්ද නැගීම ගැහැණු සතා ට තමාව සොයාගෙන ලං වීමට යි ( අනෙකෙ පිරිමි සතුනට ඈත්විමට යි!).
2. ගැහැනු සතා ලංවූ විට ශබ්දය ඉතා අඩුකර වාදනයක් කරයි.
3. පිරිමි සතෙක් වාරදිලා හෝ ලං වුවහොත් ඉතා "නපුරු" වාදනයක් කරණු ඇසෙයි!
4. ගැහැණු සතා සමග එක්විමේදී කෙටි "සංසර්ග" වාදනයක් කරයි.

මෙම විබහළ ට ගොස් වාදනය අසතෑකි!
http://buzz.ifas.ufl.edu/489a.htm

ගැහැණු සතාගේ "කන" ඇත්තේ උගේ පාද වල හන්දිය ලඟ යි.
ගැහැනු සතා බිත්තර 2000 ක් පමණ එකවර පිටකරයි.

මුලින් කී පරිදි එක් එක් විශේෂය අනුව මේ වාදනය වෙනස් වේ. එමෙන්ම උෂ්ණත්වය අනුව ද වෙනස් වේ. උෂ්ණත්වය වැඩිවිමත් සමග රිද්ම වේගය වැඩිවේ. එම වැඩිවීම කෙතරම් සූක්ශමද කියතොත්, සමහර රැහැයියන් විශේෂ වල නාදයෙන් උෂ්ණත්වය මැනිය හැකියි. මෙයට "ඩොල්බෙයාර්ගේ නියමය" ( Dolbear's Law) යැයි කියණු ලැබේ.

උන් කුණුවන ශාක කොටස්, පුස් හෝ දිලීර වර්ග, කුඩා ශාක, මැරුණු කෘමින් ආහාරයට ගනී. සමහර අප්‍රිකානු හා ආසියාතික රටවල මිනිසුන් උන් ව ආහාරයට ගනී! ඇමෙරිකාවේ ද සමහර අය මෙම කෘමීන් අනුබව කරයි. ( හරි රසවත් ආහාරයක් කියලයි කියන්නෙ! පියාපත් හා පාද තමයි උගුරෙ රැඳෙන්නෙ...)

මුන් පිරිමි සතුන් දෙදෙනෙක් එකලඟ දැමූවිට උන් සටන් කරයි. මෙය ක්‍රීඩාවක් ලෙස චීනයේ කෙරෙන බව කියවේ. මෙවර ඔලිම්පික් ක්‍රීඩාවලියේදී මෙය දැකගත හැකි වේ යැයි බලාපොරොත්තු වූ අයගේ පැතුම් සුන්වී ගිය බව ආරංචි මාර්ග
වලින් කියැවේ :0

උන් "ක්‍රිකට්" ගහනව ද? ඒ වගේ...................