යුධ බිමෙහි ඇතිවන බියසුරු දේ හේතු කොටගෙන, මානසික පීඩාව නිසා ඇතිවන ආබාධය, ඉංගිරිසි භසින් Post-traumatic Stress Disorder හෙවත් කෙටියෙන් PTSD ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ.
සටන අවසන් වුවද, සටනට සබදවූ අයට, මතකය තුල එය සදහට පැවතිය හැකිය. PTSD ඇති අයට සාමාන්‍ය ජීවිතයකට එකතුවීමට පවා බැරිවී යා හැකියි. තම පවුල, සහෝදරයන්, සමාජය තුලට එක්වීමට නොහැකි තරමට ආබාධ විය හැකිවේ. යුධබිම වූ නොයෙක් කුරුර අවස්ථා නැවත, නැවත පෙන්වන චිත්‍රපට ජවනිකාවක් මෙන් ඔවුනට පෙනෙන්නට පිළිවන. එහි ඇසුනු ශබ්ධ නැවත ශ්‍රවනයට නැගේ. එවිට ඔවුනට ඇතිවනුයේ ඉතා තාත්ත්වික නැවත රඟපෑපකි. සමහර දේ ඇසුනු විගස, දුටු විගස, ඉවකල විගස, ස්පර්සය කල විගස ඔවුනට බියසුරු ජවනිකාවක් ඇරඹේ. මෙවිට ඔවුනට තමා සිටින තැන හෝ අවස්ථාව හෝ අමතක වී, අමුතු හැසිරීමක් දැකිවිය හැකිය. වටපිටාවේ සිටින අයට තර්ජනයක් විය හැකිය. තමනට තර්ජනයක් වීම ට පිලිවන. තවත් සමහර විට ඔවුන් කෑගසමින් දුවගොස් සැඟවිමට පිලිවන.
කුඩා ළමුන් තම වටපිටාව හෝ තමා ලඟ සිටින අය නොදන්නා සේ බලා සිටී. එකවර අඩන්නට පටන් ගනී. . බොහෝ ළමුන් කතා නොකර ජීවත් විය හැකිය. පාසැල ට යන්න බිය වේ. ගෙදරින් පිට යෑමට අකමැති වනවා පමනක් නොව, පණ භයින් කෑ ගහන්නට පිළිවණ. අනෙක් ලමුන් සමග සෙල්ලම් කිරීමට නොයයි. බියසුලු සිහින දකින නිසා නිදන්නට පවා අකමැතියි.
මෙම ආබාධය, සාමාන්‍ය මානසික ආබාධයක ට වෙනස් බව දැන් හෙළිවී ඇත. සාමාන්‍ය බිය ඇතිකරන අබාධ මෙන් සුව කල නොහැක. එම ආබාධ සුව කිරීමට යොදවන ක්‍රම වලංගු නැත. මිට හේතු සොයන අය සිතන්නේ ඔවුන්ගේ මොලයේ යම් වෙනස්කම් ඇතිවන බවයි. එම වෙනස්වීම් සහ මනසේ ඇතිවූ වෙනස් වීම් එකතුවී මෙම ආබාධය, සමහරුන්ගෙන්, සුව කිරීමට ඉතා අපහසු වන බවයි. ජීවතය පවතින කල් නොමැකෙන කැලලක් ඔවුන් තුල ඇතිවූ බවයි.
මොලයේ ඇමිග්ඩලා (amygdala) සහ හිපොකැම්පසය (hippocampus) යන කොටස්වල ද vmPFC (Ventero medial Prefrontal Cortex) නමැති මොලයේ තවත් කොටසක් මෙම ආබාධය හා සබද බව විශ්වාෂ කරනු ලැබේ.
මෙම ආබාධයට නොයෙක් බෙහෙත් වර්‍ග භාවිතා වුවද, නොයෙක් මනෝ වෙදකම් යෙදවුව ද, සදහට සුව කිරීම අපහසු කරුනක් විය හැකිය. සමහරු "සුව වී" යැයි සිතුවද, මාස හෝ අවුරුදු කීපයකට පසු හදිසියේම යම් අවස්ථාවක් හේතු කොටගෙන, එම ආබාධය නැවත ඇතිවිය හැකිය. එම ඔවුන් සිත තුල සඟවාගත් සිදුවීම ගැන නිදැල්ලේ කතා කිරීමට ඉඩදීම, විපස්සනා භාවනාව වැනි ක්‍රම සමහරුනට බොහෝසේ සහනයක් ගෙන දී ඇති බව සඳහන් වේ. පවුලේ අය, පුජක තුමන්, පාසල් ගුරුවරුන්, පලාතේ වෙදුන් ද මේ ගැන දැනුවත් කිරීම වැදගත්. මෙම රෝගීන ට, තනිව හෝ සමූහයක් ලෙස හෝ ගෙන, මානසික වෙද ක්‍රම යොදවා සහනයක් හෝ සුවයක් ලබා ගැනිම ට උත්සහ කල යුතුයි. විසෙස් වෙදුන් ගේ මූලිකත්වය ඇවැසි වේ.
PTSD ඇතිවීමට යුධබිමට ත් වඩා බහුල හේතුවක් වනුයේ රථවාහන අනතුරු බව මතක තබා ගත යුතුයි. ලිංගික දූශන, ගෙවල ඇතිවන මිනීමැරුම්, ප්‍රචන්ඩ ක්‍රියා තවත් වැදගත් හේතු වේ.
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
1 comment:
මෙවැ ගැනත් දැන් හිතන්න ඔනි තමයි, යුද්ධ කලා වගේ නෙමෙ, එ අයව කොන් නොකර රැක බලා ගැනිම අපේ යුතුකමක් වගේම වගකීමක්
Post a Comment